Katolicy na straży żydowskich grobów

Bezprecedensowy gest polskiego episkopatu. 
Z okazji Dnia Judaizmu hierarchowie zaapelują do Polaków o upamiętnienie miejsc związanych ze społecznością żydowską.

– Katolicy muszą się stać strażnikami grobów żydowskich. Taki jest nasz moralny obowiązek, by zadbać o miejsca mordów i pochówków ludzi, którzy przez całe lata byli naszymi sąsiadami – mówi „Rzeczpospolitej" biskup Mieczysław Cisło, który w czwartek podczas obchodów Dnia Judaizmu wystosuje w tej sprawie apel do Polaków.

Hierarcha nie ukrywa, że chciałby, by wezwanie dotarło do kapłanów, wiernych, władz lokalnych, do wszystkich, którzy mogą pomóc w upamiętnieniu Żydów.

– W polskich miejscowościach są pozostałości cmentarzy, synagog, szkół żydowskich. Są też miejsca, gdzie Żydów mordowano – tłumaczy szef Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem Konferencji Episkopatu Polski. – Dlatego ważne jest, by apel o upamiętnienie dotarł do ludzi, którzy wiedzą, gdzie takie miejsca były. To oni powinni pokazać je młodym – mówi i jako przykład podaje Izbicę, miasteczko na Lubelszczyźnie do 1942 roku zamieszkane niemal w całości przez Żydów. Kilka lat temu odnowiono tam cmentarz żydowski i do dziś opiekują się nim uczniowie miejscowej szkoły.

– Taki apel to bardzo ważny gest ze strony katolickich biskupów – nie kryje radości Michael Schudrich, naczelny rabin Polski. – Dla nas, Żydów, którzy ciągle noszą w sobie ból, pomoc w upamiętnieniu naszych przodków jest bardzo cenna – dodaje.

Także Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego docenia apel biskupów. – To bardzo ważny i potrzebny głos podkreślający konieczność ratowania materialnych reliktów historii polskich Żydów – mówi nam Monika Krawczyk, dyrektor fundacji.

Przypomina, że po II wojnie światowej w Polsce pozostało 1200 cmentarzy żydowskich, około 200 synagog i niezliczone groby masowe. Dodaje też, że ani fundacja, ani dziewięć istniejących dziś w Polsce gmin żydowskich nie jest w stanie zaopiekować się tym dziedzictwem we właściwy sposób.

– To zaniedbane i zagrożone dziedzictwo stanowi unikalną wartość ogólnonarodową i bez pomocy ze strony społeczności lokalnych nieliczni polscy Żydzi nigdy nie zdołają zapewnić mu przetrwania – stwierdza Krawczyk i podaje przykłady miejscowości, w których dzięki współpracy z mieszkańcami udało się uporządkować cmentarze. Tylko w ubiegłym roku odnowiono nekropolie w Biłgoraju, Dukli, Józefowie, Knyszynie, Krynkach, Nowym Żmigrodzie, Strzegomiu i Tarnobrzegu.

Dzień Judaizmu w polskim Kościele obchodzony będzie w czwartek już po raz 18. Ale po raz pierwszy uroczystości będą się odbywać m.in. na terenie byłego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau – w tym roku przypada 70. rocznica jego wyzwolenia. 
W obozie będą się modlić żydowscy rabini, katoliccy i protestanccy biskupi. Odczytane zostaną fragmenty wspomnień ocalałych Żydów oraz cytaty z wypowiedzi Jana Pawła II na temat Szoah.

Dalsze obchody odbędą się w Bielsku-Białej. W urzędzie miasta zaplanowano sesję naukową i dyskusję na temat hasła XVIII Dnia Judaizmu: „Szukałem Pana, a On mnie wysłuchał i uwolnił od wszelkiej trwogi". Wieczorem w katedrze św. Mikołaja odbędzie się nabożeństwo liturgii słowa z udziałem chrześcijan różnych wyznań i Żydów.