Pomnik Janosza Esterhazyego stanął na Ursynowie

Pomnik działacza węgierskiej mniejszości w Czechosłowacji Janosza Esterhazyego został odsłonięty w środę na stołecznym Ursynowie.

Uroczystego odsłonięcia dokonał przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier Laszlo Kovera i marszałek Senatu Bogdana Borusewicza. Popiersie Esterhazyego ustawione przed ursynowskim kościołem pw. bł. Władysława z Gielniowa poświęcił proboszcz parafii ks. prałat Jacek Kozub.

Hrabia Janosz Esterhazy urodził się w 1901 r. Był wnukiem rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisława Tarnowskiego. Ze strony ojca wywodził się ze znanego węgierskiego rodu szlacheckiego, od wieków związanego z ziemiami Górnych Węgier, które po I wojnie przypadły Czechosłowacji. Ludność węgierska szybko zaczęła się wówczas skarżyć się na łamanie przez Pragę ich praw jako mniejszości. Równocześnie władze Węgier dążyły do odzyskania tych terenów.

W 1932 r. Esterhazy stanął na czele Krajowej Partii Chrześcijańsko-Społecznej, a trzy lata później został posłem do parlamentu w Pradze, gdzie walczył o prawa mniejszości węgierskiej i słowackiej opowiadając się m.in. za przyłączeniem Słowacczyzny do Węgier na warunkach szerokiej autonomii, sprzeciwiając się jednak współpracy z III Rzeszą. Kiedy w 1938 r. pod naciskiem Niemiec i Włoch Czechosłowacja oddała Węgrom tereny południowej Słowacji zamieszkane przez ludność węgierską Esterhazy odrzucił propozycję teki w rządzie węgierskim i pozostał posłem do parlamentu słowackiego.

Po wybuchu II wojny pomagał wielu Polakom, którzy znaleźli się na Słowacji m.in. przemycił swoim samochodem na Węgry gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Uratował także przed hitlerowcami wielu czeskich i słowackich patriotów, a w swoim majątku dał schronienie ok. 300 Żydom. W 1942 r. jako jedyny poseł w słowackim parlamencie głosował przeciwko deportacji Żydów do obozów koncentracyjnych. Po latach Instytut Yad Vashem przyznał mu za to tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

W 1944 r. Esterhazy został aresztowany przez węgierskich faszystów, którzy z nadania Hitlera przejęli w Budapeszcie władzę. Po wydostaniu się z aresztu był poszukiwany przez gestapo. Po wojnie wpadł w ręce Sowietów, którzy zesłali go do łagrów. Kiedy tam przebywał Słowacki Trybunał Narodowy skazał go w 1947 r. na karę śmierci za udział w rozbiorze Czechosłowacji i współpracę z Niemcami. Sowieci przekazali go do Czechosłowacji, aby władze mogły wykonać wyrok. Wskutek międzynarodowego nacisku wyrok śmierci zamieniono jednak na dożywocie. Esterhazy zmarł w 1957 r. w więzieniu o zaostrzonym rygorze w Mirovie na Morawach.