Dziecko zamknięte w swoim świecie
Brak kontaktu z otoczeniem, apatia, a nawet brak reakcji na własne imię. Autyzm najczęściej diagnozowany jest u dzieci, zanim ukończą 3. rok życia. O tym zaburzeniu z psychologiem Joanną Grochowską, wicedyrektorką Ośrodka dla Dzieci z Autyzmem przy warszawskiej fundacji Synapsis rozmawia Agnieszka Grotek.
Czym jest autyzm?
Autyzm dziecięcy jest całościowym zaburzeniem rozwoju o podłożu neurobiologicznym. Pierwsze objawy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie. Osoby z autyzmem mają trudności z nawiązaniem kontaktu z innymi osobami, trudności w komunikacji werbalnej, trudności w komunikacji niewerbalnej (gesty, mimika, postawa ciała), trudności w rozwoju zabawy i wyobraźni, prezentują niechęć do zmiany przyzwyczajeń (nie tylko do przedmiotów, otoczenia, ale także zachowania). Należy jednak pamiętać, że objawy te mogą w różny sposób manifestować się u poszczególnych dzieci, występować z różnym nasileniem. W spektrum zaburzeń autystycznych znajdują się zarówno osoby głęboko zaburzone, niemówiące, niepotrafiące nawiązać kontaktu z drugą osobą, ale także osoby bardzo dobrze, choć czasem nieco dziwnie mówiące, których zachowanie bywa odbierane jako ekscentryczne.
Jakie są pierwsze objawy autyzmu?
Pierwsze objawy autyzmu pojawiają się najczęściej przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. Rodzice często dostrzegają pewne niepokojące ich zachowania nawet już w pierwszym roku życia dziecka. Dzieci, u których później może rozwinąć się autyzm mają trudności z nawiązywaniem kontaktu wzrokowego, są mało zainteresowane innymi osobami, nie zwracają uwagi na twarze innych, nie dzielą uwagi (np. jeśli dorosły patrzy na przedmiot, to zdrowe dziecko chce sprawdzić, na co patrzy dorosły i patrzy na przedmiot, a potem znów patrzy na twarz dorosłego). Bardzo często dzieci te nie wskazują, gdy zobaczą coś ciekawego, nie przynoszą rodzicom interesujących ich rzeczy np. książeczki, kamyka. Czasem sprawiają wrażenie, jakby nie słyszały. Nie zawsze reagują na własne imię, wydaje się, że nie rozumieją co się do nich mówi. Lepiej reagują, gdy polecenie poparte jest gestem, niż po prostu mówione. Nie potrafią bawić się „na niby” – udawać, że karmią lakę, gotują, wożą cegły na budowę samochodem itd.
Kiedy rodzice powinni zwrócić się o pomoc i najlepiej do kogo?
Jeśli rodzice zaobserwują u swojego dziecka kilka takich niepokojących objawów jak te wymienione powyżej, to na pewno powinni szukać pomocy i starać się zdiagnozować dziecko pod kątem autyzmu. Niestety, w Polsce brakuje takich miejsc, w których można uzyskać diagnozę, stąd czas oczekiwania jest bardzo długi i wynosi nawet kilka miesięcy. Są województwa, w których nie ma ani jednego ośrodka czy poradni, w której można zdiagnozować dziecko pod kątem autyzmu. Chciałabym podkreślić, że rozpoznanie powinno być stawiane przez zespół specjalistów mających doświadczenie w diagnozowaniu i terapii dzieci z autyzmem. Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, którego obraz jest niejednorodny, objawy mogą występować z różnym natężeniem i zmieniać się wraz z wiekiem dziecka. Stąd tak duże trudności w prawidłowym diagnozowaniu małych dzieci lub dzieci z dyskretnymi, słabo nasilonymi objawami autyzmu.
Czy objawy autyzmu mogą pojawić się dopiero w wieku nastoletnim lub dorosłym?
Nie. Objawy autyzmu pojawiają się we wczesnym okresie dzieciństwa. Żeby zdiagnozować autyzm, muszą się one pojawić u dziecka przed ukończeniem przez nie 3 roku życia. Warto pamiętać, że właśnie około 3 roku życia rozwijający się mózg człowieka osiąga taki poziom rozwoju, który zapewnia podstawowe kompetencje w porozumiewaniu się i relacjach społecznych. Zdarza się jednak, że w przypadku bardzo słabo nasilonych objawów przy dobrym wsparciu ze strony otoczenia, niektóre osoby na tyle dobrze radzą sobie w życiu codziennym, że nie są diagnozowane jako dzieci. Ich rodzice lub te osoby jako dorośli ludzie szukają pomocy wtedy, gdy wraz ze wzrostem wymagań, które niesie nauka i praca, przestają sobie radzić, cierpią, czują się zagubieni, inni.
Jakie mogą być konsekwencje nierozpoznania autyzmu u dziecka?
Brak właściwej diagnozy, a co za tym idzie, odpowiednich działań terapeutycznych może prowadzić do ciężkiej niepełnosprawności dziecka. W konsekwencji skazuje dziecko na ogromne cierpienie, stałą zależność od otoczenia, odbiera szanse na satysfakcjonujące i adekwatne do potencjalnych możliwości życie.
Jeśli u dziecka specjaliści stwierdzą autyzm, to jak należy urządzić całe otoczenia malucha, przede wszystkim jego pokój?
Dzieci z autyzmem wymagają bezpiecznego, przewidywalnego otoczenia. Dlatego pokój dziecka z autyzmem powinien być „oszczędnie” wyposażony. Nie może być w nim zbyt wielu przedmiotów, które rozpraszają uwagę dziecka. Wszystkie przedmioty (meble, ubrania, zabawki, książki) powinny mieć swoje określone miejsce tak, by dziecko wiedziało gdzie może znaleźć określoną rzecz. Część książek, zabawek na pewno należy pochować. Trzeba także uważać na to, żeby na ścianach, półkach nie było ozdób, bibelotów lub żeby zostały one ograniczone do minimum. Należy pamiętać, że większość dzieci z autyzmem ma duże problemy sensoryczne – mogą im przeszkadzać światło, jaskrawe kolory, błyszczące powierzchnie, dźwięki płynące zza okna, z rury w rogu pokoju, zapachy itp. To jest zawsze indywidualne dla każdego dziecka. Ale warto pamiętać kupując np. nowe meble, żeby były one matowe, niekoniecznie w żywych dziecięcych kolorach, żeby zwrócić uwagę czy nowy dywan nie pchnie w szczególny sposób, czy nie należy założyć rolet na okna itp.
W Warszawie w diagnozowaniu dzieci autystycznych specjalizuje się fundacja Synapsis.Kontakt: u1. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Zdrowia Psychicznego i Problemów Rodzinnych Synapsis, ul. Dembowskiego 3 m. 32 , 02-784 Warszawa , tel. 022 643 98 61 oraz 022 641 70 51
2. Gabinet Psychoterapii Grupy Synapsis, ul. Dmochowskiego 6 m. 7, 00-427 Warszawa, tel. 022 629 25 77
Chcesz przeczytać więcej o zdrowiu, urodzie i modzie? Przejdź do serwisu uroda.zyciewarszawy.pl
Żadna część jak i całość utworów zawartych w dzienniku nie może być powielana i rozpowszechniana lub dalej rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w
jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny lub mechaniczny lub inny albo na wszelkich polach eksploatacji) włącznie z kopiowaniem, szeroko pojętą digitalizacją,
fotokopiowaniem lub kopiowaniem, w tym także zamieszczaniem w Internecie - bez pisemnej zgody Gremi Media SA
Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie utworów w całości lub w części bez zgody Gremi Media SA lub autorów z naruszeniem prawa jest zabronione
pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.