Zobacz rękopis Konstytucji 3 Maja

Wystawa oryginału Konstytucji z 3 maja 1971 r. jest okazją do przeżycia dumy narodowej i do refleksji nad państwem polskim i współczesną Polską - powiedział prezydent Bronisław Komorowski podczas otwarcia ekspozycji dokumentu w Galerii Kordegarda w Warszawie.

- To będzie okazja do nie tylko przeżycia dumy narodowej z tego wielkiego osiągnięcia, jakim była Konstytucja uchwalana 220 lat temu, ale również okazja do refleksji nad państwem polskim, nad stosunkiem obywateli do państwa polskiego, nad naszą dumą z Polski współczesnej, która też jest wielkim osiągnięciem naszego pokolenia - powiedział podczas wtorkowej uroczystości prezydent, któremu towarzyszyła małżonka Anna Komorowska.

Prezydent pytał ponadto obecnego na otwarciu ekspozycji dyrektora Archiwum Głównego Akt Dawnych dr. Huberta Wajsa o szczegóły dotyczące wystawionego dokumentu. Archiwum Główne Akt Dawnych posiada w swoich zbiorach trzy oryginały Konstytucji 3 maja z 1791 r. W galerii Kordegarda na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie zaprezentowano dokument z Archiwum Publicznego Potockich.

- Uchwały Sejmu były powielane, a wartość oryginału brała się z podpisów marszałków Sejmu i kilku posłów, którzy zajmowali się daną sprawą. Taka uchwała z podpisami była tworzona w kilku egzemplarzach: coś zostawało w Sejmie, jeden szedł do aktów grodzkich, gdzie zyskiwał walor wieczystości, kolejna uchwała była wysyłana do drukarni. W 1791 r. wydrukowano od 20 do 30 tys. egzemplarzy Konstytucji 3 maja - wyjaśnił Wajs.

Oryginał Konstytucji 3 Maja znajduje się w archiwalnej gablotce; jest to 10-stronicowy rękopis, który znajduje się w tomie z innymi aktami prawnymi, m.in. ustawą o miastach z 1791 roku. Ekspozycji towarzyszy asysta honorowa Wojska Polskiego.

- Ten egzemplarz należy do najpiękniejszych. Nie ma na nim żadnych skreśleń, poprawek, żadnych adnotacji drukarzy. Widać, że był przechowywany przez Potockich z pietyzmem - dodał Wajs.

Dokument, który na co dzień przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych, będzie można oglądać tylko we wtorek między godziną 9 a 21.

Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie, a drugą po konstytucji Stanów Zjednoczonych spisaną ustawą zasadniczą na świecie. Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r. stanowiła zwieńczenie reform Rzeczpospolitej podjętych w okresie obrad Sejmu Czteroletniego (1788-1792). W miejsce wolnej elekcji wprowadzała w Polsce ustrój dziedzicznej monarchii konstytucyjnej. Religii katolickiej przyznawała pozycję uprzywilejowaną, zapewniając tolerancję dla innych wyznań. Przyjęła trójpodział władzy na: prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zachowywała też stanową strukturę społeczeństwa, otwierając jednocześnie perspektywy dalszych przekształceń ustroju.