Na swoich stronach spółka Gremi Media SA wykorzystuje wraz z innymi podmiotami pliki cookies (tzw. ciasteczka) i inne technologie m.in. w celach prawidłowego świadczenia usług, odpowiedniego dostosowania serwisów do preferencji jego użytkowników, statystycznych oraz reklamowych. Korzystanie z naszych stron bez zmiany ustawień przeglądarki oznacza wyrażenie zgody na użycie plików cookies w pamięci urządzenia. Aby dowiedzieć się więcej o naszej polityce prywatności kliknij TU.

Saski zaszumi w jidysz

Jacek Cieślak 02-09-2017, ostatnia aktualizacja 02-09-2017 00:00

Światowej sławy żydowscy muzycy i odkrywcza inscenizacja „Czekając na Godota" złożą się m.in. na XIV Festiwal Warszawa Singera.

Duet Sasha Lurje i Daniel Kahn.
źródło: Warszawa Singera
Duet Sasha Lurje i Daniel Kahn.
Do obchodów jubileuszu trio Kroke zaprosiło Annę Marię Jopek.
autor: Zuza Krajewska
źródło: Warszawa Singera
Do obchodów jubileuszu trio Kroke zaprosiło Annę Marię Jopek.
Będzie można zobaczyć dyptyk Mai Kleczewskiej „Dybuk – Malowany ptak”.
autor: Magda Hueckel
źródło: Warszawa Singera
Będzie można zobaczyć dyptyk Mai Kleczewskiej „Dybuk – Malowany ptak”.

– Tegoroczna edycja będzie wyjątkowa również dlatego, że nazywamy ją „festiwalem przyjaciół", którzy przyjadą do nas z Polski i zagranicy – powiedziała nam Gołda Tencer, dyrektorka festiwalu. – Wyjątkowa sytuacja wiąże się także z tym, że po raz pierwszy Warszawa Singera odbędzie się w czasie, gdy Teatr Żydowski nie dysponuje stałą sceną. Do jego wyburzonej dawnej pierzei przylegać będzie jednak Letnia Scena, którą postawimy na czas imprezy. Niezwykle ważne będzie to, co zrobimy w parku Saskim, gdzie przed wojną nie wpuszczano Żydów w chałatach. Teraz aktorzy będą mówić tam po polsku i w jidysz, a parkowe drzewa zaszumią w obu tych językach. Dodajmy, że festiwal rozpoczęliśmy w Leoncinie, gdzie Singer się urodził, a kontynuowaliśmy w Biłgoraju, gdzie potem mieszkał. Warszawa jest naszym trzecim przystankiem.

Muzyczna modlitwa

Festiwal tradycyjnie zainauguruje koncert w synagodze im. Nożyków, podczas którego usłyszymy najznakomitszych przedstawicieli muzyki klezmerskiej i kantoralnej. W tym roku muzycy wystąpią z projektem „Ahava Raba – pokój, miłość, muzyka", emocjonalną interpretacją modlitwy i błogosławieństwa recytowanego przez wyznawców judaizmu podczas Szacharit, porannych żydowskich obrzędów religijnych. Usłyszymy światowej sławy artystów: Yaakova Lemmera, Patricka Farrella, Merlina Shepherda, Guya Schaloma, Benjy Fox-Rosena i Franka Londona.

Ci sami muzycy wezmą udział w koncercie „Frank London & Friends". Z samym Frankiem Londonem, nowojorskim trębaczem i kompozytorem, jednym z najwybitniejszych artystów Nowej Żydowskiej Muzyki, założycielem The Klezmatics – słuchacze spotkają się podczas wieczoru „Opowiedz mi swoją historię", który poprowadzi Adam Baruch.

W czasie Nocy Klezmerów wystąpi pochodzący z USA Daniel Kahn, aktor, reżyser, scenarzysta, poeta. Wraz ze swoim zespołem Daniel Kahn & The Painted Bird zaprezentuje utwory łączące muzykę klezmerską z elementami punku, folku i kabaretu. Wykona utwory autorskie oraz innowacyjne adaptacje pieśni żydowskich i wierszy takich autorów z przełomu XIX i XX wieku, jak Mordechaj Gebirtig czy David Edelstadt. Daniel Kahn wystąpi też z międzynarodową supergrupą The Brothers Nazarof. Gra muzykę w stylu jidish-folkpunk, która stanowi hołd dla legendarnego rosyjskiego imigranta z Nowego Jorku, znanego jako Nathan „Prince" Nazaroff.

Wśród tegorocznych gwiazd usłyszymy także Renatę Przemyk. W spektaklu „Boogie Street" wykona utwory Leonarda Cohena pochodzące z „Księgi tęsknoty".

Z kolei Kroke zaprezentuje warszawską premierę swojej najnowszej płyty „Traveller". Do wspólnej celebracji jubileuszu krakowskie trio zaprosiło Annę Marię Jopek.

W uroczystej oprawie synagogi im. Nożyków odbędzie się koncert muzyki klasycznej „Romantyzm – Zagłada / 9 arcydzieł na kwartet". Złożą się nań utwory Felixa Mendelssohna-Bartholdy'ego i Erwina Schulhoffa, zamordowanego przez niemieckich nazistów.

Podczas autorskiego recitalu „Czas wszystko zmienia" Sławomir Zygmunt przy akompaniamencie gitary i harmonijki ustnej zaprezentuje utwory znamienitych poetów: Baczyńskiego, Leśmiana, Tuwima, a także piosenki Leonarda Cohena i Boba Dylana.

Izraelskie synkopy

Osobny blok będzie stanowić czwarta edycja Singer Jazz Festival. Założeniem głównym jest przedstawienie muzyki zarówno aszkenazyjskiej, jak i sefardyskiej, tak starej jak i nowoczesnej, włącznie z awangardą. Polsko-niemieckie trio Oleś Brothers & Christopher Dell da w synagodze im. Nożyków koncert „Komeda Ahead", inspirowany dorobkiem tragicznie zmarłego kompozytora.

Gościem specjalnym będzie Rolf Kühn, światowej sławy klarnecista i saksofonista, który swój pierwszy koncert dał jeszcze w latach 40. ubiegłego wieku. W swoim dorobku ma blisko 30 albumów, skomponował muzykę do kilkudziesięciu filmów i seriali. Zaprezentuje się w trzech projektach. W niedawno reaktywowanym na skwerze Hoovera Jazz Clubie Akwarium wystąpi wraz z polskim triem Jachna/Mazurkiewicz/Buhl.

W tej samej przestrzeni zagra pod szyldem Minim Experiment. Skład zespołu tworzą gitarzysta Kuba Wójcik, włoski kontrabasista Luca Curcio i perkusista Albert Karch. Z kolei pod szyldem Clarinet Summit z Kühnem wystąpią Mikołaj Trzaska i Christian Dawid, światowej sławy niemiecki klarnecista, reprezentujący wschodnioeuropejski nurt muzyki jidysz.

Wielbicieli muzyki korzeni ucieszy występ Dima Gorelik Trio. Słynie z doskonałej mieszanki brzmień etno jazzu, bazującej na tradycji muzyki izraelskiej z wpływami brzmień całego świata. Z trio wystąpi także jeden z najoryginalniejszych artystów sceny jazzowej w Izraelu – gitarzysta Shachar Elnatan, a także kontrabasista Franciszek Pospieszalski.

Francuscy Żydzi

Warto zwrócić uwagę na spektakle teatralne. Joshua Sobol przywiezie z Izraela „Czekając na Godota". Klasyczna sztuka Becketta po raz pierwszy w historii przeniesiona została na scenę w trzech językach: jidysz, francuskim i hiszpańskim. Wszystko zaczęło się od badań i przełomowych odkryć Valentina i Pierre'a Tomkine'ów. Udało się im ustalić, że pierwowzorem głównych bohaterów – Vladimira i Estragona – było dwóch francuskich Żydów, uciekających z Paryża okupowanego przez nazistów. W pierwszej wersji sztuki jeden z nich miał na imię Levi, a Beckett zmienił je na Estragon dopiero w wersji drukowanej. Nowa interpretacja wiąże akcję sztuki oraz jej bohaterów z miejscem i czasem, które zainspirowały Becketta: to południowa Francja na przełomie zimy i wiosny 1943 roku. Umieszczenie akcji sztuki w konkretnym miejscu i czasie daje nową perspektywę interpretacji klasycznego dzieła.

Będzie można zobaczyć dyptyk Mai Kleczewskiej „Dybuk – Malowany ptak". Pierwszy spektakl oparty jest na należącym do klasyki dramatu żydowskiego tekście Szymona An-skiego określanym jako jidyszowy „Romeo i Julia". Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski nadają historii szersze znaczenie, czyniąc z niej opowieść o złamanym przymierzu pomiędzy narodami. Dramat An-skiego zostaje poszerzony o historie mieszkańców getta, a także ofiar i ocalałych z Holokaustu.

„Malowany ptak" rozpoczyna się historycznym wspomnieniem: w Polsce w 1939 roku na 35 milionów mieszkańców żyło około 3,5 miliona Żydów. Okupacja niemiecka podzieliła Polaków na dwie grupy przedzielone przepaścią: polskich Żydów i Polaków – chrześcijan. Reżyserka stawia pytanie, dlaczego ukrywanie Żydów niosło za sobą straszne zagrożenie.

Spektakl Barbary Dziekan „Bardzo uważaj na..." to kolaż tekstów Gertrudy Stein, napisanych z poczuciem humoru, dystansem i wdziękiem. Prowokują do myślenia zgodnie z mottem: „nigdy nie jest za późno zacząć uczyć się żyć!".

W Żydowskim Salonie Literackim gościem Remigiusza Grzeli będzie Mikołaj Grynberg – fotograf i pisarz, z wykształcenia psycholog. Najnowsza jego książką „Rejwach", powstała na podstawie historii opowiedzianych autorowi po ukazaniu się jego książki „Oskarżam Auschwitz". Każda z 31 opowieści o byciu Żydem w dzisiejszej Polsce ma swojego narratora, a każdy z nich pozostaje anonimowy. Niektórzy wciąż się ukrywają, inni nie dopuszczają myśli, że mogą być Żydami, jeszcze inni opowiadają antysemickie frazesy czy dowcipy.

Podczas tegorocznej edycji Festiwalu nie zabraknie wydarzeń dla najmłodszych. Odbędą się warsztaty plastyczne „Arka Noego". Prowadząca Hanna Kossowska podejmie temat biblijnego Potopu i zalecenia Haszem, czyli Boga. Dzieci z plasteliny i modeliny stworzą zwierzęta, które Noe miał zabrać na pokład Arki, aby wypełnić boskie przykazanie.

„Bajki żydowskie" to wspólne czytanie i warsztaty plastyczne na podstawie wybranej bajki, które animować będzie pisarka i publicystka Bella Szwarcman-Czarnota w Księgarni Boobook. Baśnie żydowskie opowiadają przeważnie o dążeniu do celu i pokonywaniu licznych trudności w drodze do niego.

"Rzeczpospolita"

Najczęściej czytane