28 bajek aborygeńskich. Ze zdjęciami dzieci z Krainy Snów *****

Kultura australijskich Aborygenów jest bezsprzecznie jedną z najbardziej fascynujących, oryginalnych i egzotycznych, jakie znamy.

Lub raczej – niemal poznaliśmy, gdyż przez całe wieki, gdy ten niezwykle piękny kontynent został skolonizowany przez białych, jego rdzenni mieszkańcy byli przez nich wręcz eksterminowani i aż do 1969 roku uznawani za element fauny i flory kraju (!), nie za istoty ludzkie.

Aborygenów na siłę „cywilizowano”, pozbawiając tożsamości poprzez odbieranie matkom dzieci i brutalne tępienie wszystkiego, co przesądzało o ich odrębności. To sprawiło, że niewielu badaczy interesowało się opowieściami czarnych Australijczyków i niewiele z nich przetrwało do naszych czasów. A właśnie one – z ust do ust przekazywane od pokoleń (Aborygeni zamieszkują Australię od 40 – 65 tysięcy lat i nigdy nie wykształcili swojego pisma) świadczą o wyjątkowości tej kultury opartej na animizmie – wierze w duchy pod postacią ludzi, zwierząt, roślin i zjawisk przyrody. Została ona ukształtowana wokół koncepcji Epoki Snów, gdy została stworzona Ziemia i jej mieszkańcy oraz ustalony porządek rzeczy.

Opowieści o tych zdarzeniach – sny-mity – zebrała m.in. Katie Langloh Parker (1856 – 1940). Była autorką czterech książek wypełnionych aborygeńskimi opowieściami i jednej pracy etnograficznej, pionierką, która wyprzedziła epokę w dziedzinie rozumienia znaczenia kultury rdzennych Australijczyków. Bajki opublikowane przez Green Gallery pochodzą z jej tomu „Australian Legendary Tales” (1897) i podkreślają związek Aborygenów z otaczającym ich światem.

Ich bohaterami są zwierzęta – mrówkożer, jaszczurki, dziki indyk, emu, wąż, żółw, gołąb, pszczoły i ptaki, psy dingo. Z jednej strony opowiadają o świecie przyrody, z drugiej stanowią metaforę zachowań ludzi. Do innej grupy opowieści zaliczają się te, które tłumaczą kosmos – m.in. powstanie Drogi Mlecznej i Plejad – oraz takie zjawiska, jak tęcza. Jeszcze inne stanowią dowód na oswajanie krajobrazu, zwłaszcza bardzo ważnych dla Aborygenów gór i formacji skalnych, kamieni o nietypowych kształtach, rzek i jezior.

W przepięknie wydanej książce znajdziemy wiele archiwalnych fotografii pochodzących ze zbiorów National Library of Australia, Northern Territory Library, State Library of Victoria oraz wiele autorstwa Jolanty T. Wolskiej, która bajki wybrała i przetłumaczyła. To wspaniałe wydawnictwo jest znakomitą lekturą i dla dzieci i dla dorosłych. Po jego przeczytaniu warto poważnie pomyśleć o podróży do Australii – z pewnością jednego z najpiękniejszych miejsc na Ziemi – która ma szansę stać się wyprawą życia.

„28 bajek aborygeńskich. Ze zdjęciami dzieci z Krainy Snów”, wybór bajek i fotografii oraz tłumaczenie: Jolanta T. Wolska, wydawnictwo: Green Gallery, premiera luty 2010