Kosmici na rowerach

W słońcu i deszczu, po drogach, bezdrożach, przez busz i pustynię. Wczoraj upłynął 450. dzień sztafety przez Afrykę. Warszawiacy, którzy w niej uczestniczyli, myślą o jednym – jak wrócić na Czarny Ląd

źródło: Życie Warszawy

Codzienne relacje uczestników podróży zamieszczane są na stronie www.afrykanowaka.pl (fot. Dominik Szmajda)

źródło: Życie Warszawy

Pustynia nie przerażała podróżujących tak bardzo jak kierowcy na egipskich drogach (fot. Dominik Szmajda)

źródło: Życie Warszawy

Trasa sztafety wiedzie przez Libię, Egipt, Sudan, Etiopię, Ugandę, Tanzanię, Zambię, Zimbabwe, RPA, Namibię, Angolę, Kongo, Republikę Środkowoafrykańską, Czad, Niger i Algierię (fot. Dominik Szmajda)

+zobacz więcej

Kazimierz Nowak w latach 30. ubiegłego wieku przemierzył Czarny Ląd z północy na południe i z powrotem. Rowerem, pieszo, konno, czółnem i na wielbłądzie. Podczas trwającej pięć lat podróży fotografował, pisał reportaże, w których uchwycił ówczesną Afrykę.

Przez 70 lat świat nie wiedział o jego istnieniu. Sytuację zmieniło wydanie książki „Rowerem i pieszo przez Czarny Ląd“, w której Łukasz Wierzbicki, któremu o podróżniku opowiedział dziadek, zebrał rozproszone, zapomniane reportaże. Od ponad roku jego śladem podąża sztafeta rowerowa, w której biorą udział zafascynowani jego postacią podróżnicy.

– Postanowiliśmy powtórzyć trasę Kazimierza Nowaka, by spopularyzować jego dokonania. Chcemy przemierzyć Afrykę dokładnie jego śladami – mówi Zbyszek Sas, jeden z inicjatorów projektu „Afryka Nowaka“.

Przez dwa lata ponad 100 uczestników pokona 40 tys. km, odwiedzając 18 państw na trasie z Trypolisu do Przylądka Igielnego i z powrotem do Algieru. Na razie poruszają się rowerami, ale przed nimi etapy, podczas których wzorem Nowaka będą podróżować pieszo, łodzią, na wielbłądach i konno.

– Wyruszyliśmy 4 listopada 2009 r. spod domu Nowaka w Boruszynie do Poznania, dokładnie 78 lat po nim. Dzień później byliśmy w Trypolisie w Libii – mówi Zbyszek Sas. Wraz z trójką kolegów, wyposażeni w rowery Brennabor – jednośladów tej samej firmy używał podróżnik – rozpoczęli w pierwszy etap przygody.

700 km przez Saharę

– Jechaliśmy prawie 700 km przez bezludną pustynię – opowiada Sas. – Sahara jest bardzo różnorodna i tak naprawdę tylko przez trzy dni nie udało się pedałować przez wysokie i piaszczyste wydmy. 60 km musieliśmy pokonać pieszo, prowadząc rowery.

Co jeszcze doskwierało na pustyni? Za dnia upały, w nocy przymrozki i wiatry zrywające namioty. „Po co mordujemy własne ciała i umysły w zderzeniu z nieustępliwą naturą? Po co marzniemy wieczorami na kość – jak w epoce lodowcowej? Po co popękane usta i poobcierane stopy? Po to, żeby zrozumieć istotę wielkości czynu nieprawdopodobnego w swym wymiarze“ – pisze w relacji zamieszczonej na stronie www.afrykanowaka.pl Piotr Sudoł, jeden z pomysłodawców sztafety. – W naszych umysłach rozszerzyliśmy zakres pojęcia „bezmiar po horyzont“ – dodaje.

Jak Afrykanie odnosili się do podróżników? – Spotykaliśmy się z zainteresowaniem połączonym z chęcią niesienia pomocy – mówi Sas. – Ludzie pytali nas, czy mamy wodę i gdzie przenocować.

Nieprzyjemne incydenty były rzadkością. – Na północy Egiptu zostaliśmy obrzucani kamieniami przez dzieci. Policja ukryła nas w jakiejś kawiarence, bo biegła za nami cała szkoła – mówi Piotr Romejko, student geografii na UW.

By uzbierać pieniądze na podróż do Afryki (uczestnicy sami ją opłacają), Piotr przez całe poprzednie wakacje jeździł rikszą po Krakowskim Przedmieściu.

– Jak zapamiętałem Egipt? Duże bezrobocie, poczucie desperacji w ludziach, którzy podchodzili do nas jak do worków z pieniędzmi. Cóż, w końcu wyglądaliśmy trochę jak kosmici. Kaski, obcisłe kolarki i błyszczące rowery – to mogło szokować.

Przez większość obszaru Egiptu przejechali w asyście policji. Dla ich bezpieczeństwa – musieli być pod obserwacją.

– Snuli się za nami, jadąc 20 km/godz. przez 2 tys. km – mówi Romejko.

Mimo że na pustyni nie było łatwo i przyjemnie, lepiej wspominają przedzieranie się przez piaskowe wydmy niż jazdę po drogach.

– Egipt ma drogi lepsze niż Polska, z tym że jeżdżą po nich jak wariaci. W nocy, będące w opłakanym stanie samochody pędzą bez włączonych świateł. Jedynym instrumentem porozumiewania się na drodze jest klakson. Uszy puchły – opowiada rowerzysta. Inna sprawa, że jedną z kraks spowodowali sami... policjanci, którzy potrącili jednego z uczestników wyprawy. Szczęśliwie skończyło się na potłuczeniach i obtarciach.

Jednak w przypadku Egiptu największe minusy nie przysłonią plusów – piękna Doliny Nilu, malowniczej pustyni, dobrego jedzenia: kawy z kardamonem, pysznej herbaty, falafeli i potrawy z makaronu, ryżu i kasz z sosem – koszeri.

W pamięć zapadły także kontakty z Nubijczykami na południu kraju. – Ci są o wiele bardziej otwarci, przyjaźni, „wychilloutowani“. Kazimierz Nowak pisał, że strasznie bolała go głowa, kiedy Tuaregowie zapraszali go na haszysz. Nas głowa bolała po spotkaniach z Nubijczykami. Zostaliśmy też zaproszeni na arabskie wesele.

Kontynent wielu twarzy

Otwarci byli także mieszkańcy Zimbabwe. – Jechaliśmy tam w ciemno, nie wiedząc, czego spodziewać się po kraju zniszczonym przez klikę dyktatora Mugabego – opowiada Norbert Skrzyński, który brał udział w etapie dziewiątym wiodącym przez terytorium Zimbabwe i RPA. – Może nie ma anarchii, ale czuć wszechobecny strach ludzi obawiających się o przyszłość. W sklepach były tylko podstawowe produkty żywnościowe, takie jak makaron czy ryż. Dzieciaki prosiły, by przysłać im buty, podając od razu rozmiar. Ten kraj nie jest w stanie się sam podźwignąć. Mimo to wszyscy odnosili się do nas z niesamowitą życzliwością – mówi Skrzyński.

Namioty rozbijali przy szkołach, w murzyńskich wioskach czy przy barakach robotników drogowych. – Unikaliśmy nocowania w szczerym polu. Jednak nie z obawy przed ludźmi – przyznaje Norbert.

Na początku ekipa jechała przez rejony przylegające do parku narodowego. W trakcie kilkudziesięciokilometrowego odcinka wiodącego przez busz rowerzystów zastała noc.

– Gdy świeciliśmy latarkami, w buszu wokół nas pobłyskiwały dziesiątki zwierzęcych ślepi, w różnych rozmiarach. To dodawało adrenaliny. Raz nawet coś dużego i głodnego na nas ryknęło. Zmotywowało nas to ogromnie – co sił w nogach pchaliśmy rowery 5 km po piachu, nie oglądając się za siebie – wspomina Skrzyński, który wcześniej jeździł już rowerem po Afryce, ale nigdy nie zapuszczał się za równik.

Powrócisz tam

Paradoksalnie Kazimierz Nowak podróżując przez Rodezję, czyli dzisiejsze Zimbabwe, miał łatwiejsze zadanie niż jego „uczniowie“. Jechał głównie trasą, która była drogą techniczną przy budowie kolei. Wówczas była to główna droga łącząca Victoria Falls w Rodezji Północnej (dzisiejsza Zambia) z Bulawayo. Po potężnej powodzi, która nawiedziła te tereny w latach 60. zeszłego stulecia, z drogi prawie nic nie zostało oprócz dwóch rozjeżdżonych kolein piachu. – Przez kilka dni rzeczywiście jechaliśmy tą drogą, a nawet torami po podkładach. Docieraliśmy do tych stacji kolejowych, o których pisał Nowak – wspomina uczestnik wyprawy.

Raz, dwa razy dziennie ekipę mijał jakiś pociąg. Dlatego w końcu zdecydowaliśmy się jechać nową drogą, biegnącą równolegle ok. 40 km od torów.

Gdy rowerzyści dotarli do RPA, stosunek do nich zmienił się diametralnie. Lata apartheidu dały o sobie znać. Nie budzili zainteresowania w wioskach. W miastach nieraz ktoś ich przeklął, jedynie ciepło witali ich Burowie, czyli potomkowie Holendrów i Belgów. Zupełnie inaczej na RPA patrzy Eliza Czyżewska, która ruszyła do kolejnego etapu podróży. – Miało być niebezpiecznie, a było cudownie. Bezproblemowi ludzie pomagali nam na każdym kroku.

Eliza, na co dzień pracowniczka firmy consultingowej, jechała z Johannesburga do Przylądka Igielnego. – Najtrudniej było, gdy jechaliśmy w stronę oceanu. Wiało nam prosto w twarz przez 28 dni. I to tak mocno, że nie byliśmy w stanie przejechać więcej niż 30 km dziennie – wspomina.

Do tego cały czas pokonywała mniejsze lub większe wzniesienia. W końcu, mając w nogach 1694 km, stanęła na krańcu Afryki, w miejscu, w którym stykają się dwa oceany.

Co się czuje w takim momencie? – Smutek, że to koniec, że przyjedzie następna ekipa i trzeba będzie oddać rowerki – odpowiada. – Teraz nie wyobrażam sobie innego sposobu na zwiedzanie świata.

Do Afryki obiecuje wrócić. Podobnie jak inni. Piotr Romejko już uczy się arabskiego, by pojechać rowerem przez Algierię, Norbert właśnie wrócił z deszczowej i gorącej Angoli.

– Między jednym etapem a drugim w Polsce byłem 100 dni. Kto wie, ile wytrzymam tym razem? – zastanawia się.

Do projektu może przystąpić każdy. Teraz trwa piesza przeprawa przez Demokratyczną Republikę Konga, a poszukiwani są chętni do przemierzenia Kongo Brazaville.