Muzeum Kolejnictwa do likwidacji?

Ważą się losy Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie muzeum musi opuścić zajmowaną siedzibę w ciągu roku.

To niepokojąca wiadomość dla tej działającej od 1931 roku placówki, która od ponad 40 lat ma siedzibę w centrum miasta, w miejscu dawnego przystanku Warszawa Główna.

Wyrok sądu nie jest jednak prawomocny. W najbliższych dniach muzeum i Samorząd Województwa Mazowieckiego, który sprawuje pieczę nad placówką, złożą odwołanie od postanowienia sądu. Samorządu jednak nie stać na kupno działki, w przypadku konieczności wyprowadzki część eksponatów może ulec zniszczeniu lub rozproszeniu – uważają przedstawiciele muzeum.

Muzeum Kolejnictwa od trzech lat boryka się ze skomplikowaną sytuacją dotyczącą swojej lokalizacji. Od 1999 roku jest ono prowadzone przez Samorząd Województwa Mazowieckiego.

W chwili przejęcia muzeum działało na mocy umowy zawartej w 1994 r. pomiędzy ministrem transportu a dyrektorem generalnym PKP, dotyczącej prowadzenia wspólnej placówki pod nazwą Muzeum Kolejnictwa. Na mocy tej umowy instytucja korzystała z nieruchomości przekazanych nieodpłatnie do użytkowania. W skład muzeum wchodziły : budynek dawnego Dworca Głównego w Warszawie, tereny w Sochaczewie, Gryficach i w Jeleniej Górze. Obecnie Muzeum Kolejnictwa zajmuje nieruchomości w Warszawie przy ul. Towarowej oraz w Sochaczewie, gdzie znajduje się jego oddział – obie użytkowane na podstawie umowy użyczenia zawartej w 1996 r. na czas nieokreślony pomiędzy Centralną Dyrekcją Okręgową Kolei Państwowych w Warszawie a muzeum.

Sytuacja muzeum skomplikowała się, gdy w lipcu 2009 r. PKP S.A. złożyły oświadczenie o wypowiedzeniu muzeum umowy użyczenia terenu przy ul. Towarowej. Muzeum zakwestionowało dopuszczalność takiego wypowiedzenia. Jego przedstawiciele uważali, że opuszczenie przez muzeum obecnej lokalizacji przy ul. Towarowej 1 uzależnione musi być od zapewnienia placówce nowej lokalizacji.

Mimo tego, że muzeum nie godziło się na wypowiedzenie umowy, PKP S.A. złożyły do Sądu Okręgowego w Warszawie pozew przeciwko Muzeum Kolejnictwa o wydanie nieruchomości przy ul. Towarowej w Warszawie. W poprzednim tygodniu zapadł w tej sprawie niekorzystny dla muzeum wyrok nakazujący opuszczenie zajmowanej w Warszawie nieruchomości w przeciągu roku od jego uprawomocnienia. Sytuacja jest skomplikowana, bo żadna z proponowanych przez PKP S.A. lokalizacji nie zapewnia ciągłości działalności tej instytucji ani nie daje możliwości przeniesienia i odpowiedniego przechowania eksponatów.

W grudniu 2012 r. PKP S.A. przedstawiło propozycję czterech lokalizacji dla Muzeum Kolejnictwa. Trzy z nich to nieruchomości położone w Warszawie przy ul. Grodzieńskiej, u zbiegu projektowanych ulic: Nowokijowskiej i Al. Tysiąclecia na Pradze Północ i na obszarach kolejowych określanych jako teren Wagonowni Szczęśliwice. Jedna z propozycji dotyczy Sochaczewa.

Urząd Marszałkowski wystąpił do PKP S.A. z prośbą o dodatkowe informacje dotyczące przedstawionych lokalizacji oraz sposobu ich przekazania na rzecz województwa. Jak twierdzą urzędnicy, nie otrzymali oni informacji, na jakiej zasadzie miałyby one być przekazane województwu.

Nadzieją dla muzeum byłoby stworzenie Centrum Techniki i Cywilizacji, które mogłoby powstać z wykorzystaniem środków unijnych. Wstępny projekt został zgłoszony do Kontraktu Terytorialnego. Niestety, aby móc starać się o dofinansowanie z UE na takie centrum, potrzebna jest ugruntowana prawnie lokalizacja dla jego budowy. Według pierwotnych planów – centrum miało powstać na bazie obecnego miejsca muzeum – terenów przy dworcu Warszawa Główna.

To nie koniec problemów Muzeum Kolejnictwa. W sądzie toczy się nadal sprawa dotycząca zapłaty przez tę placówkę ponad 2,3 mln zł za tzw. bezumowne korzystanie z nieruchomości przy ul. Towarowej. W momencie wypowiedzenia umowy o użyczenie PKP S.A. co miesiąc obciążało muzeum kwotą 60,8 tys. zł. W lipcu w tzw. e-sądzie został złożony pozew o zapłatę 1, 9 mln zł za okres od września 2009 roku do 30 kwietnia 2012 roku, a w listopadzie 2012 r. o zapłatę dodatkowo 375 tys. zł wraz z odsetkami.

Działalność Muzeum Kolejnictwa finansowana jest z budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego. W 2012 r. dotacja na prowadzenie całej instytucji wynosiła 3 584 555 zł, a w 2013 r. jest to 3 275 305 zł. Ani muzeum, ani samorząd województwa nie mają środków na pokrycie wymaganej przez PKP S.A. kwoty. Województwo mazowieckie od kilku lat znajduje się bowiem w  trudnej sytuacji finansowej.

Jak podkreślają przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego, w przypadku uprawomocnienia się wyroku samorządu może nie stać na zakup działki, budowę czy adaptację lokalu na potrzeby muzeum oraz przeniesienie zbiorów.