Dzielnice miast pod ochroną

Układy urbanistyczne Otwocka i Zalesia Dolnego zostały wpisane do rejestru zabytków.

Pod ochroną konserwatora znalazły się następujące dzielnice Otwocka: Świder Zachodni, Śródmieście, Śródborów i Spolicowo, a w Zalesiu Dolnym: dawne Miasto Las Zalesie i Adamów wraz z obszarem osady Borówka. – Chcemy chronić przed zniszczeniem założenia urbanistyczne obu podwarszawskich miejscowości – wyjaśnia Monika Dziekan, rzecznik wojewódzkiej konserwator. Na Mazowszu podobną ochroną objęto już ponad 30 miejscowości.

Urok "świdermajerów"

Otwock zawdzięcza swoje powstanie rozwijającej się modzie na letniska, które zazwyczaj były lokowane w miejscowościach o dużych walorach przyrodniczych. Decydującym momentem dla rozwoju miasta było uruchomienie kolei nadwiślańskiej relacji Mława–Chełm i otwarcie stacji Otwock.

Walorem podwarszawskiej miejscowości jest jej historyczna zabudowa z końca XIX i pocz. XX wieku. Prekursorem letniskowego, drewnianego budownictwa był Michał Elwiro Andriolli, który w obszarze rzeki Świder budował drewniane domy letniskowe, zwane "świdermajerami".

Zazwyczaj to obiekty jedno- lub dwukondygnacyjne, często z mieszkalnym poddaszem, zawsze z werandą i snycerskimi zdobieniami. Na terenie miasta występują także obiekty murowane w stylu neogotyckim lub neoklasycystycznym oraz modernistyczne domy z lat międzywojennych.

Zalesie: miasto – ogród

Historia Zalesia Dolnego sięga lat 20. XX wieku. W tym czasie w Polsce realizowano już koncepcję nowoczesnych osiedli o charakterze miast ogrodów (miast–lasów). Zgodnie z tą ideą, miasteczko położone było w pobliżu dużej aglomeracji miejskiej, z dobrym połączeniem komunikacyjnym, otoczone pasem zieleni. W takim mieście, w przystępnej cenie można było nabyć własny dom. Założenia kompozycyjne Zalesia Dolnego zakładały zachowanie naturalnego krajobrazu i ochronę środowiska naturalnego. Świadczą o tym m.in. duża powierzchnia zaprojektowanych działek (nawet do 4 tys. mkw), zachowanie na tym terenie lasu sosnowo–dębowego, czy przepisy umieszczone w aktach sprzedaży nieruchomości zakazujące podziału działek. Zastrzeżono maksymalny dwupiętrowy gabaryt zabudowy, zakaz ślepych ścian oraz co najmniej 50-proc. udział zieleni w obrębie poszczególnych nieruchomości.