W poszukiwaniu smaku idealnego

W zamrażarce zamiast schabowego mają probówki z drożdżami. W ogródkach zamiast kwiatków sadzą chmiel. A kuchnie co jakiś czas zamieniają w minibrowary. Wszystko po to, by uwarzyć piwo. Bo to ze sklepów – jak mówią – z prawdziwym wiele wspólnego nie ma.

Paweł Jakubowski, analityk w jednej z firm sektora energetycznego, ma 32 lata i jest jak na piwosza zaskakująco chudy. Piwnych brzuchów nie mają także Krzysztof Fidler, z zawodu inżynier elektryk, i Jacek Stachowski, który jest informatykiem (obydwaj po trzydziestce.) Mają za to wyrozumiałe żony, które przymykają oko na „artystyczny nieład” w kuchniach i specyficzny zapach rozchodzący się po mieszkaniu w czasie, kiedy panowie oddają się swojej pasji. Oczywiście na taką przychylność małżonek trzeba zapracować. Najlepiej – jak mówią – warząc dla nich lekkie piwko, za którym będą przepadały.

Warzyć każdy może 

Domowych piwowarów amatorów stale przybywa. Szacuje się, że w Polsce jest ich od kilku do kilkunastu tysięcy. Najwięcej amatorów wyrabiania własnego piwa jest we Wrocławiu, ale w Warszawie także znalazłoby się ich co najmniej kilkuset. W czasach, gdy małe lokalne browary nie radzą sobie z rynkową rzeczywistością i upadają, a w sklepach ciągle dominuje jeden – koncernowy – rodzaj piwa, coraz więcej wielbicieli złocistego trunku decyduje się na samowystarczalność. Paweł Jakubowski warzeniem zajmuje się od dwóch lat.

– Kiedyś do jednej z gazet dodawane było vedemecum piwa – opowiada. – Niby nic, ale tam znalazłem pierwsze informacje o jego produkcji. Jako że zawsze lubiłem raczej nietypowe piwa, postanowiłem spróbować zrobić sobie własne.

Okazuje się, że aby zostać piwowarem, wcale wiele nie trzeba. Internet pełen jest informacji o sposobach przygotowania tego trunku w domowych warunkach. Są specjalne fora oraz strony poświęcone piwowarom amatorom (patrz ramka). Nie ma też problemu z literaturą. No i zawsze można poradzić się choćby sprzedawców w sklepach oferujących potrzebne do warzenia produkty i sprzęt.

– Poradzi sobie każdy, kto potrafi zagotować wodę – zachęca Jakubowski. – Najprościej uwarzyć piwo z gotowych brew-kitów (to nachmielony ekstrakt z zatartego słodu z dodatkiem chmielu – przyp. red). Wystarczy go rozcieńczyć, ugotować, następnie schłodzić, przelać do fermentora i zadać drożdżami. Gdy piwo przefermentuje, trzeba je rozlać do butelek, dodając niedużą ilość cukru lub glukozy (refermentacja w celu nagazowania – przyp. red.) i zakapslować.

No a potem przychodzi to, co dla każdego miłośnika piwa jest najtrudniejsze – trzeba czekać. W zależności od rodzaju musi ono w butelkach poleżakować. Ciemne od trzech do sześciu miesięcy, jasne – jeden, dwa miesiące.

– Wiadomo, że na początku ciężko jest tyle wytrzymać – śmieje się piwowar amator. – Na szczęście jasnego piwka można spróbować już po dwóch tygodniach. Ja oczywiście nie wytrzymałem i spróbowałem zbyt wcześnie, więc za dobre nie było. Ale za to wciąż jeszcze mam butelkę z tego pierwszego warzenia.

Bardziej zaawansowane jest warzenie z ekstraktu słodowego, który trzeba samodzielnie nachmielić. A najtrudniejsze, ale dające pole do eksperymentowania i zarazem najbardziej satysfakcjonujące jest samodzielne przygotowanie zacieru ze słodu.

Piwowarzy amatorzy nie należą do ludzi, którzy gdy raz coś uwarzą, będą to za każdym razem robić tak samo. Wręcz przeciwnie.

– Produkcja piwa to jak poszukiwanie świętego Graala – mówi Krzysztof, który swoje piwa pod nazwą Infam robi już od 2005 roku.

A jego kolega Jacek Stachowski dodaje: – Jeszcze nigdy nie zdarzyło mi się uwarzyć piwa, trzymając się identycznej receptury, a mam już na koncie ponad 40 warek.

Uwaga! To wciąga

Jak mówią producenci domowego piwa, ich zajęcie wymaga zachowania pewnych zasadniczych prawideł. Jeśli jakiś mało jeszcze doświadczony piwowar je zbagatelizuje, może się zdarzyć, że na przykład butelka eksploduje. – Taki „granat” zawsze jest wynikiem błędu w sztuce – podkreśla Jacek Stachowski.

Bardzo ważna jest sterylność. Bo jak to z tego typu domowymi eksperymentami bywa, nie zawsze wszystko się udaje. Czasem okazuje się, że zamiast szlachetnego smaku otrzymuje się piwo skwaśniałe i żadną miarą nienadające się do picia.  

Jednak – jak mówi Krzysztof Fidler – najbardziej niebezpieczne jest to, że warzenie wciąga. I nie jest to tylko pusty slogan. Możliwości produkcji są bowiem niemal nieograniczone. Można uwarzyć piwa pszeniczne, żytnie, jęczmienne, dolnej i górnej fermentacji, jasne, ciemne, mocne, słabe. Co kto lubi.

Efekt jest taki, że domorośli piwowarzy warzą piwo po nocach, a nawet – jak Jacek Stachowski – specjalnie biorą urlop. I – jak Paweł Jakubowski – zapełniają zamrażarki probówkami z hodowanymi drożdżami.

Inne, dziwne, smaczne

Rodzina i znajomi piwowarów amatorów dziwią się, że im się chce sadzić chmiel, hodować drożdże, precyzyjnie kontrolować cały proces warzenia brzeczki czy restrykcyjnie dbać o dezynfekcję sprzętu.

– Do tej pory nie mogę wyjść ze zdumienia, jak mój mąż to wszystko robi – śmieje się Ania Jakubowska. – Przecież on nie potrafi zrobić surówki w czasie, kiedy na patelni smaży mu się kotlet schabowy. Ale nie ma problemu z utrzymaniem zacieru w temperaturze, dajmy na to, 65 st. C przez dokładnie 17 minut. Może mu wypaść z głowy, że trzeba nakarmić kota, ale zapomnieć obłożyć schłodzonym w zamrażarce ręcznikiem fermentor, jeszcze mu się nie zdarzyło.

Większość przestaje jednak zadawać jakiekolwiek pytania w momencie, gdy domowego piwa spróbuje.

– Ja muszę jednak przyznać, że nie od razu potrafiłem rozpoznać jego zalety – mówi Krzysztof Fidler. – Kiedy pierwszy raz kolega dał mi spróbować swojego piwa, pomyślałem, że ono jest jakieś inne, dziwne. W każdym razie nie smakowało tak, jak powinno według wpajanego nam usilnie przez koncernowy marketing wzorca. Szybko jednak uznał, że się mylił, bo to piwom koncernowym czegoś brak.

– Katalizowane w procesie produkcji enzymami i różnymi przyspieszaczami komercyjne piwa z dużych browarów nie mają wiele wspólnego z prawdziwym – mówi. – Jeśli więc decyduję się na jego kupno, co zdarza mi się bardzo rzadko, wybieram nie te śmiesznie przereklamowane, ale takie, które mi po prostu smakują!

Teraz warząc piwa własnej marki, Krzysztof dąży do uzyskania szlachetnej goryczki i słodowego posmaku w piwach pilzneńskich, karmelu i czystości smakowej w marcowym, słodkich posmaków karmelowego toffi w koźlakach czy kawowowo-czekoladowych bukietów i łagodności w porterach.

– Po kilku latach warzenia razem z Jackiem kupujemy czasem piwo, którego receptury nie znamy i staramy się ją odtworzyć. Coraz częściej się nam to udaje. Ostatnio uwarzony w ten sposób Red Ale Murphys wyszedł nam idealnie – chwali się piwowar. – Ale bez przesady, nie jest to żadna wiedza tajemna. Wystarczy trochę doświadczenia.

Chociaż mają na koncie kilkadziesiąt warek, a ich piwa były wielokrotnie nagradzane, ciągle wierzą, że to idealne wciąż jest przed nimi.

Czego potrzebujemy, by uwarzyć własne piwo:

Żeby zacząć tę przygodę, trzeba zainwestować w sprzęt 200 – 300 zł. Składniki potrzebne do wyprodukowania piwa to koszt od 2 – 3 zł za butelkę.

Oczywiście są to ceny uśrednione – im wyższa klasa surowców, tym drożej. Surowce i akcesoria można kupić w sklepach internetowych:

www.browama- tor.com.pl, www.browar.biz /sklep/php, www.centrumpiwowarstwa.pl, www.home- brewing.pl, www.piwodziej.pl, www.wes.com.pl, www.piwowar.com.pl.

A jeśli potrzebujemy porady, przydatne mogą się okazać strony:

www.browar.biz lub www.piwo.org.