+zaawansowane | pomoc

– Był rok 1950, cho­dzi­łem do kla­sy ma­tu­ral­nej oraz do szko­ły mu­zycz­nej, gdzie gra­łem na obo­ju. Z tym in­stru­men­tem wią­za­łem przy­szłość – wspo­mi­na Ste­fan Sut­kow­ski. – Na­gle do­sta­łem we­zwa­nie do UB. Cze­ka­łem pra­wie 10 go­dzin, nim we­zwał mnie ja­kiś ofi­cer i po­wie­dział: „Chce­my, aby­ście do nas wstą­pi­li”.

Sut­kow­ski tłu­ma­czył upar­cie, że ma in­ne pla­ny, więc w koń­cu funk­cjo­na­riusz po­zwo­lił mu odejść, ale na po­że­gna­nie do­dał, że jesz­cze się spo­tka­ją.

– Kil­ka dni póź­niej ktoś ze szkol­ne­go ZMP po­wie­dział mi w ta­jem­ni­cy, że jest za­kaz przy­ję­cia mnie na stu­dia mu­zycz­ne – opo­wia­da. – Ob­la­łem eg­za­min, by po­wta­rzać kla­sę, a po ro­ku zło­ży­łem do­ku­men­ty na mu­zy­ko­lo­gię na Uni­wer­sy­te­cie War­szaw­skim. Do­pie­ro po śmier­ci Sta­li­na roz­po­czą­łem rów­no­le­głe stu­dia ja­ko obo­ista.

Zo­stał po­tem mu­zy­kiem or­kie­stro­wym i mó­wi, że dziś jest je­dy­nym ak­tyw­nym ar­ty­stycz­nie człon­kiem daw­nej Fil­har­mo­nii War­szaw­skiej, któ­ra kon­cer­to­wa­ła w Ro­mie na No­wo­grodz­kiej.

Mu­zy­ko­lo­gia bar­dziej go jed­nak wcią­gnę­ła, za­głę­bia­nie się w prze­szłość po­zwa­la­ło ode­rwać się od po­nu­rej rze­czy­wi­sto­ści. Gdy więc na prze­ło­mie lat 50. i 60. przy­szła do nie­go gru­pa lu­dzi te­atru z po­my­słem wy­sta­wie­nia ka­me­ral­nej ope­ry, od­po­wie­dział „tak”.

Bra­ko­wa­ło je­dy­nie rze­czy za­sad­ni­czej – nut, nie­mal wszyst­kie zbio­ry te­atral­ne w War­sza­wie spło­nę­ły w cza­sie woj­ny. Na szczę­ście po­je­chał z fil­har­mo­nią do Wied­nia, gdzie w księ­gar­ni mu­zycz­nej zna­lazł kie­szon­ko­wą par­ty­tu­rę „La se­rva pa­dro­na” Per­go­le­sie­go. Owa „Słu­żą­ca pa­nią” po­ka­za­na w Sta­rej Po­ma­rań­czar­ni zy­ska­ła ogrom­ne uzna­nie. Ale do nieustannych zma­gań Sut­kow­skie­go bar­dziej pa­su­je ty­tuł in­nej XVIII­-wiecz­nej ope­ry, któ­rą zresz­tą po­tem wy­sta­wił: „Im­pre­sa­rio w opa­łach” Ci­ma­ro­sy.

Po in­au­gu­ra­cyj­nym suk­ce­sie mi­ni­ster­stwo przy­zna­ło 300 ty­się­cy zło­tych do­ta­cji. – Wie­le za to nie moż­na by­ło zro­bić, ale uda­ło się przy­go­to­wać kil­ka pre­mier – oce­nia.

Naj­gło­śniej­sza sta­ła się in­sce­ni­za­cja „Man­dra­go­ry” Szy­ma­now­skie­go z Woj­cie­chem Po­ko­rą, Wie­sła­wem Go­ła­sem i Ta­de­uszem Plu­ciń­skim. Po przed­sta­wie­niach aplauz trwał dłu­żej niż sa­mo wi­do­wi­sko. I chy­ba zbyt dłu­go, bo do mi­ni­ster­stwa uda­ła się de­le­ga­cja „życz­li­wych” ob­ser­wa­to­rów ży­cia mu­zycz­ne­go z żą­da­niem li­kwi­da­cji te­go pry­wat­ne­go przed­się­wzię­cia.

– Przez na­stęp­nych sie­dem lat nie do­sta­li­śmy od mi­ni­ster­stwa ani zło­tów­ki – wspo­mi­na. – Wspo­ma­ga­ły nas cza­sem wła­dze Śród­mie­ścia, za ich pie­nią­dze moż­na by­ło uszyć ko­stiu­my al­bo za­pła­cić ho­no­ra­ria. Za­pra­sza­ły nas fe­sti­wa­le, od któ­rych też do­sta­wa­li­śmy tro­chę gro­sza. Wła­śnie wte­dy sta­li­śmy się te­atrem na­praw­dę pry­wat­nym. I nikt z ar­ty­stów nie do­py­ty­wał o za­pła­tę.

Na po­cząt­ku lat 70. do­szło do de­cy­du­ją­cej roz­mo­wy z ów­cze­snym mi­ni­strem kul­tu­ry.

– Wy­sze­dłem z je­go ga­bi­ne­tu z no­mi­na­cją na dy­rek­to­ra War­szaw­skiej Ope­ry Ka­me­ral­nej – mó­wi Ste­fan Sut­kow­ski. – Do­sta­łem bu­dżet do­tych­cza­s działającej Ope­ry Ob­jaz­do­wej, ale rów­nież jej pra­cow­ni­ków. Ten te­atr przy­gar­niał ar­ty­stów, któ­rzy nie bar­dzo mo­gli już wy­stę­po­wać, a mu­sie­li do­trwać do eme­ry­tu­ry.

Za­czął się czas two­rze­nia stałego zespołu, ale i ko­lej­nej wal­ki, tym ra­zem o sie­dzi­bę. Ste­fan Sut­kow­ski upa­trzył so­bie XVIII­-wiecz­ny Zbór Dy­sy­den­tów na Mu­ra­no­wie.

– Mie­ścił się tam te­atr STS, któ­ry w la­tach 70. wła­dza po­sta­no­wi­ła za­mknąć, i wy­my­śli­ła naj­prost­szy spo­sób – opo­wia­da. – W za­byt­ko­wym bu­dyn­ku roz­po­czę­to re­mont, któ­ry ni­gdy nie miał się skoń­czyć.

Gdy po­zo­ro­wa­ne pra­ce trwa­ły tak dłu­go, że sta­ło się ja­sne, iż STS się nie re­ak­ty­wu­je, Sutkowski za­pro­sił prof. Jó­ze­fa Chmie­la z Gdań­ska, by uzgod­nić z nim szcze­gó­ły pro­jek­tu za­adap­to­wa­nia bu­dyn­ku dla te­atru mu­zycz­ne­go. Zdo­by­cie pie­nię­dzy na ten cel za­ję­ło ko­lej­ne la­ta, ale wresz­cie je­sie­nią 1986 r. War­szaw­ska Ope­ra Ka­me­ral­na za­pro­si­ła wi­dzów do swej sie­dzi­by.

Czas ocze­ki­wa­nia nie był stra­co­ny, te­atr jeź­dził po Eu­ro­pie. Pre­mie­ra zre­kon­stru­owa­nej pier­wot­nej „Hal­ki”, na­pi­sa­nej przez Stanisława Mo­niusz­kę w Wil­nie, od­by­ła się w An­glii, „Te­ty­dy na Sky­ros” Scar­lat­tie­go  – na Sy­cy­lii.

– To by­ła też in­sty­tu­cja nie­sły­cha­nie życz­li­wa dla mło­dych i sprzy­ja­ją­ca ich roz­wo­jo­wi, ta­kiej at­mos­fe­ry nie znaj­dzie­my dziś w żad­nym te­atrze – oce­nia ba­ry­ton Adam Kru­szew­ski, któ­ry w la­tach 80. w WOK za­czy­nał pro­fe­sjo­nal­ne śpie­wa­nie.

Nie­ustan­ne bo­ry­ka­nie się z trud­no­ścia­mi wy­zwa­la­ło do­dat­ko­wą ener­gię. Ste­fan Sut­kow­ski ro­bił więc wię­cej niż ja­ki­kol­wiek in­ny dy­rek­tor. Stwo­rzył na przy­kład w te­atrze ośro­dek ba­daw­czy zaj­mu­ją­cy się daw­ną mu­zy­ką pol­ską.

– W cią­gu pię­ciu de­kad od­by­li­śmy wspa­nia­łą po­dróż w prze­szłość, ba­da­jąc tech­ni­ki wy­ko­naw­cze, re­kon­stru­ując in­stru­men­ty, wy­do­by­wa­jąc rze­czy nie­zna­ne – wspo­mi­na. – Kie­dy na­gry­wa­łem pierw­szą pły­tę, zna­lazł się na niej je­dy­ny utwór nie­ja­kie­go Da­mia­na. Póź­niej od­kry­to, że na­zy­wał się Da­mian Sta­cho­wicz. Au­tor­ka mo­no­gra­fii o pol­skim ba­ro­ku, wy­da­nej kil­ka lat te­mu przez na­szą fun­da­cję, uwa­ża go za naj­wy­bit­niej­sze­go kom­po­zy­to­ra XVII w. i wy­li­cza ze­staw utwo­rów, z któ­rych moż­na uło­żyć ca­ły pro­gram kon­cer­to­wy.

Miał rów­nież udział w ka­rie­rze Je­rze­go Mak­sy­miu­ka i Pol­skiej Or­kie­stry Ka­me­ral­nej, któ­ra w la­tach 70. pod­bi­ła świat.

– Mak­sy­miuk przy­szedł do mnie na ko­la­cję – wspo­mi­na. – Był mło­dy, wie­rzył, że od­nie­sie suk­ces ja­ko pia­ni­sta i kom­po­zy­tor, ja z żo­ną na­ma­wia­li­śmy go do dy­ry­go­wa­nia. W 1972 r. przy­jął więc etat w War­szaw­skiej Ope­rze Ka­me­ral­nej i stworzył or­kie­strę. Gdy za­czął z nią co­raz czę­ściej wy­stę­po­wać, po­wie­dzia­łem: „Idź­cie w świat, niech nie krę­pu­ją was obo­wiąz­ki te­atral­ne”.

– Sutkowski jest in­dy­wi­du­al­no­ścią na ska­lę świa­to­wą – uwa­ża re­ży­ser Ma­rek We­iss. – By­łem kie­dyś na roz­mo­wie w TVP, gdzie na­ma­wia­no mnie do wy­sta­wie­nia ope­ry na war­szaw­skim Dwor­cu Cen­tral­nym. Te­go sa­me­go dnia mia­łem spo­tka­nie z panem Ste­fa­nem. Roz­e­mo­cjo­no­wa­ny opo­wia­dał, że An­gli­cy wy­my­śli­li wła­śnie za­trza­ski w pu­zo­nach ba­ro­ko­wych, bar­dzo uła­twia­ją­ce pra­cę mu­zy­kom. Zro­zu­mia­łem, że moż­li­wość re­ży­se­ro­wa­nia u ta­kie­go czło­wie­ka jest szczę­ściem. Oczy­wi­ście trud­no dys­ku­tu­je się z dy­rek­to­rem, któ­ry we wła­snym te­atrze wbi­jał każ­dy gwóźdź. By­wa nie­ustę­pli­wy, ale kon­se­kwent­nie bro­ni nas przed za­le­wem po­gań­stwa ar­ty­stycz­ne­go, ja­kie­go obec­nie do­świad­cza­my.

Ju­bi­le­usz przy­pa­da w nie naj­lep­szym mo­men­cie, sa­mo­rząd wo­je­wódz­twa ma­zo­wiec­kie­go zmniej­szył te­go­rocz­ną do­ta­cję, trze­ba by­ło do­ko­ny­wać cięć w pro­gra­mie let­nie­go Fe­sti­wa­lu Mo­zar­tow­skie­go, któ­ry jest uni­ka­tem na ska­lę świa­to­wą. Na szczę­ście pie­nię­dzy star­czy­ło na Fe­sti­wal Oper Ka­me­ral­nych XX i XXI w., któ­ry roz­pocz­nie się dziś, do­kład­nie w uro­dzi­ny te­atru, pre­mie­rą utwo­rów Fran­ci­sa Po­ulen­ca. To przy­po­mnie­nie, że w cią­gu tych 50 lat te­atr in­te­re­so­wał się też bar­dzo mu­zy­ką współ­cze­sną.

– Tu jest mój dom, któ­ry zbu­do­wa­łem – mó­wi Ste­fan Sut­kow­ski. – I mar­twię się, bo nic nie trwa wiecz­nie. Wiem, że kie­dyś przyj­dzie czas, kie­dy po­czu­ję zmę­cze­nie.

Na py­ta­nie o na­stęp­cę, od­po­wia­da: – In­nym mo­gę je­dy­nie po­wie­dzieć, ja­ki po­wi­nien to być te­atr. Ni­ko­go nie mo­gę jed­nak wska­zać pal­cem, ktoś sam mu­si po­czuć, że chce tu pra­co­wać.

Na ra­zie przygotował plan przed­sta­wień na na­stęp­ne trzy kry­zy­so­we la­ta. Je­śli znaj­dą się więk­sze pie­nią­dze niż obec­nie, w każ­dej chwi­li go­tów jest te za­mie­rze­nia roz­bu­do­wać.

• * Jubileuszowy spektakl: Francis Poulenc „Głos ludzki" – Warszawska Opera Kameralna, al. Solidarności 76b, tel. 22 831 22 40 poniedziałek (12.09), środa (14.09), piątek (16.09), godz. 19 bilety 35 – 110 zł

Żadna część jak i całość utworów zawartych w dzienniku nie może być powielana i rozpowszechniana lub dalej rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (w tym także elektroniczny lub mechaniczny lub inny albo na wszelkich polach eksploatacji) włącznie z kopiowaniem, szeroko pojętą digitalizacją, fotokopiowaniem lub kopiowaniem, w tym także zamieszczaniem w Internecie - bez pisemnej zgody Gremi Media SA
Jakiekolwiek użycie lub wykorzystanie utworów w całości lub w części bez zgody Gremi Media SA lub autorów z naruszeniem prawa jest zabronione pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.

• DRUKUJ
• WYŚLIJ
• Licencjonowanie
• Zakup Usług

• WYKOP
• GOOGLE
• BLIPNIJ
• STUMBLEUPON
• facebook